معایب پلیمرهای مصنوعی یکی از موضوعات مهم در زمینه علوم محیط‌زیست و صنعت پلاستیک است. استفاده گسترده از پلیمرهای مصنوعی در انواع محصولات، از بسته‌بندی تا لوازم خانگی، باعث شده است که مشکلات زیست‌محیطی و بهداشتی متعددی مرتبط با آنها بوجود آید. در اینجا به بررسی معایب این پلیمرها از جوانب مختلف می‌پردازیم.
۱. تجزیه زیستی ناکافی
۱. تجمع پلیمرها در محیط‌های طبیعی: یکی از مشکلات اصلی با پلیمرهای مصنوعی این است که بسیاری از آنها قابلیت تجزیه زیستی ندارند و برای سال‌ها یا حتی قرن‌ها در محیط زیست باقی می‌مانند. این منجر به تجمع پلیمرها در محیط زیست، از جمله در اقیانوس‌ها، خاک، و هوا، می‌شود که عوارض زیست‌محیطی جدی مانند آلودگی آب و هوا و مرگ جانوران دریایی را به همراه دارد.
۲. سمیت مواد افزودنی: برخی از پلیمرهای مصنوعی حاوی مواد افزودنی سمی مانند فتالات، بیسفنول آ، و هالوژن‌ها هستند که می‌توانند به محیط زیست و انسان‌ها آسیب برسانند.
۳. تولید گازهای گلخانه‌ای: فرآیندهای تولید و تجزیه پلیمرها گازهای گلخانه‌ای مختلفی از جمله دی‌اکسید کربن و متان را به جریان می‌اندازند که به گرمایش جهانی و تغییرات آب و هوایی کمک می‌کنند.
۲. مشکلات صحیح‌سازی و بازیافت
۱. مشکلات جمع‌آوری و بازیافت: با توجه به تنوع بالای پلیمرها، جمع‌آوری و بازیافت آنها اغلب با چالش‌های فنی، اقتصادی و حتی اجتماعی مواجه است. در بسیاری از موارد، پلاستیک‌ها به جای بازیافت، در زباله‌های جامد معمولی به دام می‌افتند و به همین دلیل بیشترین بخش از پلاستیک‌ها به صورت تخلیه غیرمجاز در محیط‌های طبیعی، به ویژه در اقیانوس‌ها، پایان می‌پذیرد.
۲. آلودگی از جریان چرخه بازیافت: در طول فرآیند بازیافت، مواد پلیمری ممکن است با مواد دیگر آلوده شوند که باعث کاهش کیفیت بازیافت و احتمالاً مصرف مجدد آنها می‌شود.
۳. اثرات برای سلامتی انسان‌ها
۱. سمیت مواد: برخی از مواد شیمیایی استفاده شده در تولید پلیمرها می‌توانند سمی باشند و بهداشت عمومی را تهدید کنند. برای مثال، بیسفنول آ و فتالات موادی هستند که ممکن است اثرات زیان‌باری برای سلامتی داشته باشند.
۲. آلودگی محصولات غذایی: در صورت استفاده از پلیمرهای ناخالص و حاوی مواد شیمیایی، ممکن است آلودگی به محصولات غذایی رخ دهد که برای سلامتی انسان‌ها مخاطره‌آمیز است.
۴. مشکلات فنی و عملیاتی
۱. بازده ناکافی در برخی کاربردها: در برخی موارد، پلیمرهای مصنوعی ممکن است با ویژگی‌های ناکافی برای کاربردهای خاص مواجه باشند. به عنوان مثال، برخی از پلاستیک‌ها ممکن است زیبایی، استحکام یا مقاومت کافی را برای برخی کاربردها فراهم نکنند.
۲. افزایش وزن و حجم: برخی از پلیمرها به دلیل وزن و حجم بالایی که در مقایسه با مواد دیگر دارند، ممکن است عواملی در افزایش وزن و حجم غیر ضروری در بسته‌بندی و حمل و نقل محصولات باشند.
۵. اثرات بر محیط‌زیست
۱. آسیب به جانوران: پلیمرهای مصنوعی می‌توانند برای جانوران زمینی و دریایی به عنوان مهمترین منبع آلودگی و خطرات محسوب شوند. جانوران ممکن است این پلاستیک‌ها را به عنوان غذا بخورند و یا در دام محصولات آنها گیر افتاده و از آنها آسیب ببینند.
۲. آلودگی خاک و آب‌های زیرزمینی: پلاستیک‌هایی که در محیط زیست پخش شده‌اند ممکن است باعث آلودگی خاک و آب‌های زیرزمینی شوند و منجر به آسیب‌های جدی برای بوم‌شناسی و زیست‌محیطی شوند.
۶. مسائل اقتصادی
۱. هزینه بازیافت و دوره بازگشت سرمایه: برخی از روش‌های بازیافت پلیمرهای مصنوعی به دلیل هزینه بالا و دوره زمانی طولانی برای بازگشت سرمایه، اقتصادی نیستند.
۲. مخاطرات مالی برای صنعت: مقررات زیست‌محیطی و تغییرات در فرهنگ مصرف ممکن است منجر به مخاطرات مالی برای شرکت‌های تولید کننده پلیمرهای مصنوعی شوند.
جمع‌بندی
در نتیجه، پلیمرهای مصنوعی، با تمامی مزایا و کاربردهایشان، مشکلات و معایبی نیز دارند که باید به آنها توجه شود. برای حل این مشکلات، نیاز به فناوری‌ها و راهکارهای نوین در زمینه تولید، استفاده، بازیافت و دفع این مواد است. همچنین آگاهی عمومی و توجه به مسائل زیست‌محیطی نیز می‌تواند در کاهش اثرات منفی این پلیمرها بر محیط‌زیست و سلامتی انسان‌ها موثر باشد.
